فراشناخت چیست؟ بازیابی چیست؟
فراشناخت یعنی این که شما بدانید بهترین روش برای خواندن هر درس کدام است؟
هر دانش آموز و هر یادگیرنده‌ای ممکن است یک درس را با روش هایی متفاوت از دیگران یاد بگیرد .
ممکن است روشی برای شما مفید و خوب باشد، اما برای دانش آموز دیگر به همان خوبی نباشد، ضمنا هر درسی نیز روش های مخصوص به خود را دارد، یعنی ممکن است شما درس های مختلف را با روش های متفاوت بخوانید و یاد بگیرید .
چگونه و از چه کسانی می توانیم بهترین روش های درس خواندن را یاد بگیریم؟
ابتدا از خودتان یاد بگیرید، ببینید در کدام درس ها موفق تر هستید و در امتحانات مدرسه یا در آزمون های کانون نمره های خوبی گرفته اید.
اگر شما در درسی موفق شده اید و اگر این موفقیت شما ادامه دار است، حتما علت دارد، هیچ موفقیتی تصادفی نیست ! روی موفقیت هایتان فکر کنید، مثلا به این سؤال ها پاسخ دهید:
آیا در آن درس تمرین زیاد حل کرده اید ؟
آیا سرکلاس به درس معلم خوب و با تمرکز زیاد گوش کرده اید؟
آیا سرکلاس از معلم سؤال می پرسیدید و به سؤال‌ها ی معلم پاسخ می‌دادید، یعنی در کلاس فعال بودید ؟
آیا آن درس را به دیگر هم کلاسی ها و دوستانتان هم درس می دادید یا رفع اشکال می‌کردید ؟
آیا درس هر روز را بلافاصله در همان روز می‌خواندید ؟
آیا برای آن درس زیاد وقت می‌گذاشتید و در هفته چند نوبت مطالعه می‌کردید ؟
آیا آن درس را پیش خوانی هم می کردید؟ یعنی آن درس را روز قبل یا روزهای قبل خودتان مطالعه کرده بودید؟
آیا در آن درس بیشتر به کتاب درسی توجه می کردید یا به جزوه‌ی معلم؟
در آن درس به جز کتاب درسی و جزوه ی معلم، از کدام کتاب ها و منابع آموزشی استفاده کردید؟
آیا در آن درس یک منبع دارید یا چندین منبع ؟
آیا در آن درس بیشتر تست می زنید یا بیشتر مساله‌ی تشریحی حل می‌کنید؟
آیا در آن درس قبلا ضعیف بودید و بعدا پیشرفت کردید؟
چه تغییراتی در درس خواندنتان ایجاد کردید و چه روش هایی را تغییر دادید که در آن درس بهتر شدید؟
آیا شما آن درس را به طور پیوسته و همیشه مطالعه می کنید یا این که فقط بعضی وقت ها و مثلا در نزدیکی های امتحان مطالعه می کنید ؟
آیا شما برای آن درس هدف گذاری می کنید؟
مثلا برای امتحانات مدرسه یا برای آزمون های کانون هدف گذاری می کنید که در آزمون بعد نمره ی چند از ده خودتان را یک نمره افزایش بدهید ؟
شما می توانید سؤال های زیادی از خودتان بپرسید و کشف کنید که چرا و چگونه در یک درس موفق تر هستید ؟
چه کارهایی کرده اید و چه عامل هایی سبب شده اند که شما موفق بشوید و پیشرفت کنید .
نتیجه‌ی اول:
برای آن که مهارت فراشناختی تان بهتر بشود و متوجه بشوید که بهترین روش درس خواندن برای شما کدام است؟
ابتدا از خودتان شروع کنید ببینید در کدام درس بهتر هستید و سعی کنید روش های خوبی را که برای آن درس به شما کمک کرده اند، تشخیص بدهید.
نکته‌ی جالب:
بعضی از دانش آموزان نمره های خوبی می گیرند، اما موقعی که از آن ها می پرسیم در آن درس ها چکار کرده اید؟ نمی توانند خوب توضیح بدهند.
آن ها نمره های خوبی می گیرند، دانش شناختی شان در آن درس ها خوب است، اما مهارت های فراشناختی شان خوب نیست.
اگر شما بتوانید برای هر درس موفق، چند عامل را خوب و واضح توضیح بدهید و بنویسید، یعنی مهارت فراشناختی تان در آن درس بهتر است .
نفر دوم کیست؟
گفتیم نفر اول برای یادگیری فراشناخت، خودتان هستید، اما آیا به جز خودتان می توانید از دیگران هم روش های خوب درس خواندن را یاد بگیرید؟
بله، می توانید از پدر و مادر از معلمان و از پشتیبان و دوستان خود کمک بگیرید، نظر آنان را گوش کنید.
دقت کنید که آن ها چه روش هایی را پیشنهاد می کنند؛ اگر به نظرتان یک روش خوب بود آن روش را چند بار تمرین کنید، اگر برای شما مفید بود شما هم آن روش را ادامه بدهید.
توجه کنید که ممکن است روشی برای یک نفر مفید باشد، اما برای دیگری به همان اندازه مفید و موثر نباشد .
در سایت کانون شما یک منبع عالی برای یادگیری روش های خوب درس خواندن دارید، می دانید این منبع چیست ؟
مصاحبه با دانش آموزان و همتایان شما .
معمولا یادگیری از دانش آموزان دیگر موثرتر و مفید تر است .
مصاحبه با قهرمانان پیوستگی و قهرمانان پیشرفت و قهرمانان تاب آوری و ترازهای برتر و قهرمانان استثنائی را بخوانید؛ ببینید آنان با چه روش هایی درس خوانده اند؟
شاید بعضی روش ها برای شما هم خوب باشد .
حدس بزنید:
فکر می کنید از میان پنج نوع قهرمانی که در بالا نام بردیم، مصاحبه های کدام دانش آموزان بیشترین خواننده را دارد ؟
ترازهای برتر؟
قهرمانان پیوستگی ( آن ها که غایب نمی شوند و همیشه حاضر هستند )؟
قهرمانان تاب آوری ( آن ها که در شرایط سخت درس می خوانند مثلا هم کار می کنند و هم درس می خوانند)؟
قهرمانان پیشرفت ( آن ها که اول خیلی خوب و موفق نبودند اما بعدا و به تدریج پیشرفت کردند و به نتایج عالی رسیدند)؟ قهرمانان استثنائی ( مثل دانش آموزان نابینا و ناشنوا و معلولان جسمی حرکتی که با تمام محدودیت هایی که دارند نتایج خوب می گیرند )؟
جمع بندی:
شما برای کشف روش های خوب برای درس خواندن اول روش های خوب خودتان را می شناسید و سپس از نظردیگران یعنی معلمان و پدر و مادر و اعضای خانواده و پشتیبان و مخصوصا دوستان خوبتان استفاده می کنید و مصاحبه های بقیه‌ی دانش آموزان را در مجله‌ی آزمون و در سایت کانون می خوانید.
هر کدام که به نظرتان جالب و مفید بود چند بار تمرین می کنید و اگر مفید بود باز هم آن روش را اجرا می کنید و ادامه
می دهید .
یک بار دیگر فراشناخت:
فراشناخت چیست؟
فراشناخت یعنی شناختی بهترین روش های مفید برای مطالعه و یادگیری هر درس .
روش های هردانش آموز با دانش آموزان دیگر ممکن است متفاوت باشد .
روش های هر درس با درس های دیگر نقاط مشترک و نقاط متفاوت دارند .
روش ها را یک روزه و یک باره کشف نمی کنید، باید حوصله کنید و به تدریج روش هایتان را بهتر کنید.
لطفا روش هایتان را در دفتر برنامه ریزی یا کتاب خود آموزی بنویسید.
بازیابی چیست؟
قبل از این که بازیابی را معنی کنیم، به این سؤال پاسخ بدهید:
شما فکر می کنید بهتر است چقدر یک درس را روخوانی کنید و چقدر تمرین حل کنید و تست بزنید ؟
خود شما معمولا در درس های مختلف چقدر روخوانی می کنید و چقدر تمرین و مساله و تست حل می کنید؟
آیا وقتی بیشتر روخوانی می کنید بیشتر و بهتر یاد می گیرید یا وقتی بیشتر سؤال حل می کنید و تست می زنید؟
بازیابی دو قسمت دارد:
یکی این که به جای این که بیشتر روخوانی کنید، بیشتر مساله و سؤال و تمرین و تست حل کنید و دومی این که در هر نوبت مطالعه اول و زمانی که می خواهید درس خواندن را شروع کنید، ابتدا مساله حل کنید و آزمون بدهید و بعد به سراغ رفع اشکال و یادگیری اشتباهات و کامل کردن یادگیری هایتان بروید .
یک مثال و دو سؤال برای این که تفاوت روش بازیابی را با روش معمولی بهتر متوجه بشوید:
فرض کنیم شما می خواهید برای امتحان خودتان را آماده کنید؛ اکنون به این دو سؤال پاسخ بدهید:
سؤال اول:
شما چقدر از وقت خودتان را صرف روخوانی کتاب و جزوه و یادداشت هایتان می‌کنید و چقدر از وقتتان را صرف حل نمونه سؤال می کنید؟
فکر می کنید کسانی که بیشتر روخوانی می کنند، موفق تر می شوند یا کسانی که بیشتر نمونه سؤال حل می کنند؟
سؤال دوم:
شما برای آماده شدن در امتحان ابتدا نمونه سؤال حل می کنید یا ابتدا درس می خوانید ؟
نکته‌ی جالب و کشف اخیر دنیای یادگیری این است:
وقتی شما ابتدا مساله و نمونه سؤال حل می کنید و سپس رفع اشکال می کنید و قسمت هایی را که بیشتر نیاز دارید، مطالعه می کنید، پیشرفت چند برابری دارید!
در این مورد ده ها تحقیق دانشگاهی انجام شده است که همگی نشان می دهند، وقتی شما با تمرین حل کردن و پاسخ دادن به سؤال ها و تست زدن شروع می کنید، میزان یادگیری تان خیلی بیشتر و بهتر می شود .
بازیابی را تمرین کنید، چند بار تمرین کنید، اگر خوب بود ادامه دهید.
این مطلب برای جلسه‌ی جمعه 4 اسفند نوشته شده است و شما به زودی دوران طلایی نوروز را شروع خواهید کرد.
شما می توانید بازیابی را با کتاب های نوروز تمرین کنید.
کتاب های نوروز شامل ده آزمون است:
پنج آزمون اول آن مربوط به نیم سال اول و از پنج آزمون دیگرحداقل سه آزمون مربوط به نیم سال دوم است.
شما می توانید در دوران نوروز ابتدا یک آزمون را حل کنید و با اتکا به آموخته های قبلی تان به سؤال ها جواب بدهید و بعدا اگر نیاز داشتید رفع اشکال کنید، پاسخ ها را بخوانید و قسمت هایی را که بیشتر نیاز دارید یاد بگیرید.
برای آمادگی در امتحانات:
اگر با کتاب نوروز کار کردید و روش بازیابی ( یعنی اول آزمون بعد مطالعه و رفع اشکال و یادگیری) برایتان مفید بود.
در دوران امتحانات و در همه‌ی سال تحصیلی هم، همین کار را ادامه دهید.
بازدهی مطالعه تان خیلی بیشتر می شود و در زمان کم یادگیری تان خیلی بیشتر می شود.
فایده های بازیابی زیاد است، اما در این جا به دو نکته اشاره می کنیم:
وقتی بازیابی می کنید، توهم یادگیری و توهم فراموشی هر دو برطرف می شوند.
توهم فراموشی چیست ؟
شما فکر می کنید موضوعی را بلد نیستید و فراموش کرده اید، اما وقتی امتحان می‌دهید، متوجه می شوید که آن موضوع را فراموش نکرده اید و توانسته اید آن سؤال یا تست را حل کنید و پاسخ صحیح بدهید.
توهم یادگیری چیست؟
شما فکر می کنید یک قسمت را بلد هستید، ولی وقتی امتحان می دهید، متوجه می شوید که واقعا این طور نیست و شما باید آن قسمت را یاد بگیرید.
جمع بندی:
دوران طلایی نوروز فرصت مناسبی است که شما مهارت فراشناختی تان را بهتر کنید و روش بازیابی را به کمک کتاب نوروز ده بار تمرین کنید.
روش های خوب خودتان را برای یادگیری و تسلط بر هر درس کشف می‌کنید و می شناسید ( فراشناخت) و روش بازیابی را برای آن که در زمان کم یادگیری زیاد داشته باشید، تمرین می کنید.
فراشناخت و بازیابی در دوران امتحانات پایان سال و در سال های بعد به شما کمک خواهند کرد.
نویسنده:کاظم قلم چی
پاسخ دهید